Klasycyzm kontra romantyzm

               Walka romantyków z klasykami rozgrywała się w latach 1818-1830 pomiędzy starszym pokoleniem uczonych literatów: J. Śniadecki, F. Dmochowski, K. Koźmian, L. Osiński, a młodymi romantykami, którymi byli K. Brodziński, A. Mickiewicz, M. Mochnacki. Klasykom nie podobało się to, że romantycy nie brali pod uwagę ustalonych jeszcze w starożytności reguł i opierali swe utwory na fantastyce.  Dla młodego pokolenia najważniejsze było uczucie oraz miłość do ojczyzny.

Zapowiedzi nowych trendów literackich pojawiły się już w wieku XVIII, pod postacią sentymentalizmu. Wiadomo, że w II poł. XVIII wieku czytywano w Polsce dzieła Jana Jakuba Rousseau, przede wszystkim jego „Nową Heloizę”, uznawaną za sztandarowe dzieło sentymentalne. Sentymentalizm zwracał się ku uczuciu, jako sile, którą najmocniej oddziałuje na człowieka i motywuje jego działania. 

W utworze „Cierpienia młodego Wertera” Johann Wolfgang Goethe przedstawia typowego kochanka romantycznego, który kieruje się uczuciami. Werter jest wrażliwy, skłonny do wzruszeń i żyje marzeniami. Dlatego nie walczy o ukochaną Lottę i jej miłość do niego. Główny bohater jest także wykształcony oraz oczytany. Powyższe cechy powodują, że Werter popełnia samobójstwo.

               „Oda o młodości” powstała w 1820r. i jest świadectwem zaangażowania A. Mickiewicza w ideę filomatyzmu. Filomaci, czyli miłośnicy nauki to tajne stowarzyszenie studentów Uniwersytetu Wileńskiego, działające w latach 1817-1823. Głosili konieczność samokształcenia, samodoskonalenia moralnego i pracy dla kraju.  „Oda do młodości” jest przeciwstawieniem dwóch światów. Według Mickiewicza one walczą między sobą. Jeden z nich to świat stworzony przez ludzi oświecenia. Mickiewicz sprzyja nowemu, światu, który zapowiada romantyzm.

W pierwszych zwrotkach utworu podmiot liryczny zwraca się do tego nowego świata. Najważniejszą sprawą dla Mickiewicza jest Młodość, która sprawi, że nastąpi wielka przemiana w dziejach. Młodość staje przed walką z dwoma światami. Ten pierwszy świat poeta określa: "Bez serc, bez ducha - to szkieletów ludy" wytykając mu brak uczucia. Nowy świat dla młodych ludzi jest pełen marzeń i planów na przyszłość. W tym świecie nie ma miejsca na samotność. Mickiewicz chce, aby wszyscy zjednoczyli się by wspólnie dążyć do szczęścia.

W „Balladach i romansach” Adama Mickiewicza utwór „Romantyczność” dzieli się na dwie części. W pierwszej części utworu dowiadujemy się o obłąkanej dziewczynie, Karusi, która straciła swego ukochanego Jasia. Druga część to rozmowa narratora, który wyraża poglądy Mickiewicza, ze starcem (klasykiem).  

Najważniejszą cechą literatury romantycznej w tym utworze jest obłęd Karusi, dlatego że romantycy uważali ludzi obłąkanych za istoty, które posiadają zdolność widzenia tego, co dla zwykłego śmiertelnika było niewidoczne.

Patrząc z perspektywy prawie dwóch stuleci nie można oprzeć się wrażeniu, że dziś z całej walki klasyków z romantykami pozostało świadectwo najważniejsze I tom Poezji A. Mickiewicza.