Biologia - układ krwionośny

UKŁAD KRWIONOŚNY
Bezkręgowce
Pierwotniaki	Rolę układu krwionośnego pełni cytoplazma i retikulum endoplazmatyczne.
Pierścienice	Jest zamknięty. Dzięki hemoglobinie krew jest czerwona. Na ten układ składa się z naczynie krwionośne główne grzbietowe i brzuszne. W przedniej części ciała jest skupisko naczyń krwionośnych włosowatych, pełniących funkcję serca. W każdym pierścieniu naczynia są okrężne. Takie pulsujące serce znajduje się między 7-11 odcinkiem. Krew płynie częścią grzbietową ku głowie i częścią brzuszną ku tyłowi.
Stawonogi
Skorupiaki	Układ krwionośny jest typu otwartego, występuje serce.
Pajęczaki	Uklad krwionośny jest zależny od typu narządów oddechowych. Jeżeli występują płucotchawki to system naczyń jest liczny, natomiast w przypadku tchawek, które są narządami doprowadzającymi tlen do wszystkich tkanek, system naczyń jest znacznie zredukowany. Bezbarwna krew rozprowadzona jest po całym ciele systemem naczyń krwionośnych. Układ krwionośny jest otwarty. Naczynia krwionośne pełnią funkcję tętnic, naczynia żylne - żył. Szczególną złożoność układu krwionośnego obserwuje się u skorpionów. Serce zlokalizowane jest w odwłoku (u form prymitywnych wykazuje przewężenia zgodne z metamerią odwłoka). U większości roztoczy serce zanikło lub uległo redukcji. U bardzo drobnych roztoczy układ krwionośny nie występuje.
Owady	Jest otwarty. Wzdłuż ciała owada po stronie grzbietowej biegnie główne naczynie krwionośne (serce), jest to pulsująca rurka zaopatrzona w boczne otworki, tzw. ostia. Z jamy ciała przez ostia hemolimfa wlewa się do serca. Ku przodowi serce przechodzi w węższą nieco aortę nie mającą bocznych otworków. Aorta kończy się w puszce głowowej otworem, przez które hemolimfa wtłaczana jest z powrotem do jamy ciała, oprócz tego w różnych miejscach znajdują się mniejsze naczynia pulsujące działające na podobnej zasadzie jak serce. W skład krwionośnego serca owadów wchodzi też kilka zatok. Pomiędzy sercem a przewodem pokarmowym rozciąga się przepona grzbietowa; między przewodem pokarmowym a łańcuchem nerwowym - brzuszna. Pomiędzy przeponami a ścianami ciała są otwory umożliwiające przepływ krwi. Układy krwionośny i oddechowy wspólnie zaopatrują organizm w tlen, który jest wiązany i rozprowadzany przez znajdujące się w hemolimfie barwniki oddechowe. Tlen przenika do krwi przez tchawki lub bezpośrednio przez skórę. Układ krwionośny wyprowadza również dwutlenek węgla i produkty przemiany materii.
Mięczaki	Jest to układ otwarty. Krew tłoczy serce, zbudowane z: komory i jednego lub dwóch przedsionków. Znajduje się ono po grzbietowej stronie worka trzewiowego. Krew (hemolimfa) pełni funkcje transportowe i związana jest z wymianą gazową. Jest bezbarwna lub niebieskawa. Wypływa z serca do aorty rozgałęziającej się na drobne naczynia, wylewa się do zatok, płynie przez naczynia żylne do jamy płaszczowej, gdzie zachodzi wymiana gazowa. Następnie wraca do przedsionka skąd płynie do komory serca.
Parzydełkowce	Brak układu krwionośnego.
Szkarłupnie	Układ krążenia szkarłupni nosi nazwę układu hemalnego i jest bardzo uproszczony. Serce zastępuje kurczliwe naczynie, dodatkowo występuje system zatok. U zwierząt tych występują niejako trzy układy krążenia - jako drugi uznaje się ambulakralny (wodny), w którego kanałach płynie woda morska. Zakończeniami kanałów tego układu są nóżki ambulakralne (rodzaj wydłużonych banieczek wystających na zewnątrz ciała). Trzecim układem jest tak zwany parahemalny (szereg jam i przestworów międzykomórkowych).
Płazińce	Płazińce nie mają układu krążenia: substancje odżywcze rozprowadzane są przez płyn znajdujący się w parenchymie. U niektórych transport ułatwia jeszcze silnie rozgałęzione jelito.
Kręgowce
Płazy	U kijanek występuje serce typu rybiego (stożek tętniczy, jedna komora i jeden przedsionek). U form dorosłych serce dwuprzedsionkowe, z jedną komorą oraz stożkiem tętniczym i zatoką żylną; u niektórych salamander brak przegrody między przedsionkami. Posiadają dwa obiegi krwi: duży i mały. Krew ulega natlenowaniu w workowatych płucach oraz w większej mierze w skórze. Mieszaniu się krwi w sercu zapobiega gąbczasta struktura komory oraz obecność zastawki spiralnej w stożku tętniczym. Mimo to w sercu płazów dochodzi do częściowego mieszania się krwi natlenowanej i odtlenowanej. Zatoka żylna łączy się z prawym przedsionkiem i doprowadza do serca krew żylną. Stożek tętniczy łączy się z komorą i u płazów bezogonowych przedłuża się, tworząc pień tętniczy, który rozdziela się na 3 pary naczyń zwanych łukami tętniczymi. Pierwszy unaczynia głowę, drugi kończyny przednie i tylne oraz narządy wewnętrzne, a trzeci płuca i skórę. Krew natleniona w płucach jest zbierana przez żyły płucne, które doprowadzają ją do lewego przedsionka. Krew z głowy, skóry i kończyn przednich jest zbierana w żyłach jarzmowych, skórnych oraz podobojczykowych, które łączą się następnie w żyły czcze przednie prowadzące krew do zatoki żylnej. Krew z kończyn tylnych oraz tylnego odcinka ciała zbierają żyły udowe i kulszowe, które łącząc się dają żyły nerkowe, tworzące w nerkach układ wrotny. Żyły wychodzące z nerek łączą się tworząc żyłę czczą tylną, która prowadzi krew do zatoki żylnej. Żyły udowe i kulszowe dają nieparzyste odgałęzienie – żyłę brzuszną, która razem z żyłami wrotnymi wątroby zbierajacymi krew z przewodu pokarmowego tworzy układ wrotny wątroby. Z wątroby krew wpływa do żyły czczej tylnej.
Ptaki	Jest zamknięty. Następuje całkowite rozdzielenie krwi tętniczej od żylnej. Serce jest czterodzielne. Prawa połowa serca – krew żylna, ściany cienkie; lewa połowo – krew tętnicza, ściany grube. Występują zastawki. Z lewej komory serca uchodzi prawy łuk aorty, która kolejnie biegnie wzdłuż kręgosłupa. Od niej odchodzą parzyste tętnice głowowe, tętnice ramieniowe do kończyn, trzecia para tętnic piersiowych do klatki piersiowej. Kolejnie aorta rozdziela się na tętnice biodrowe do kończyn i pośladkowe. Wcześniej daje rozgałęzienia do jamy brzusznej. Krew żylna z tylniej części ciała zbiera się w żyle ogonowej, która rozpada się na dwie żyły wrotne nerek. Wcześniej żyła ogonowa oddziela od siebie żyłę ogonową kreskową, która łączy się z nadjelitową tworząc żyłę wrotną wątroby, która wpada do żyły czczej tylniej. Żyły udowe prowadzą krew z nóg. Z nimi łączy się krew z nerek. Powstają w ten sposób parzyste żyły udowe, które łącząc się tworzą żyłę czczą tylnią, która uchodzi do prawego przedsionka serca. Do prawego przedsionka serca uchodzi para żył czczych przednich, które powstają z połączenia żył: głowowej, ramieniowej ( obojczykowej ) i piersiowych. ( do prawego przedsionka serca wpadają więc 3 żyły : 2 przednie czcze i 1 tylnia czcza ). Z prawego przedsionka krew jest wypychana do prawej komory, a stamtąd do tętnicy płucnej i do płuc w celu wymiany gazowej. Z płuc krew natleniona wraca żyłami płucnymi do lewego przedsionka. Dwa przedsionki równocześnie wypełniają się krwią i kurczą, wypychają krew. To samo następuje w komorach
Ryby	Serce ryb chrzęstnoszkieletowych (tzw. serce skrzelowe) zbudowane jest z zatoki żylnej, przedsionka, komory i stożka tętniczego z zastawkami. U ryb kostnoszkieletowych nie występuje stożek tętniczy. Zamiast niego ryby te mają opuszkę tętniczą, która jednak zbudowana jest z mięśni gładkich (jest zgrubieniem tętnicy), więc nie wchodzi w skład serca[1]. Jednokierunkowy przepływ krwi zapewniają zastawki. Ryby mają jeden obieg krwi. Krew z tkanek ciała dostaje się do zatoki żylnej, która pompuje ją do przedsionka serca. Skurcz przedsionka przekazuje krew do komory. Z komory krew wpływa tętnicami do skrzeli. Skrzela oplecione są siecią naczyń włosowatych. W nich zachodzi wymiana gazowa. Krew wzbogacona w tlen, rozprowadza go po całym organizmie. Zabiera z komórek dwutlenek węgla i wraca żyłami do zatoki żylnej, a następnie do przedsionka i cykl się powtarza. przepływ krwi zapewniają zastawki. Ryby mają jeden obieg krwi. Krew z tkanek ciała dostaje się do zatoki żylnej, która pompuje ją do przedsionka serca. Skurcz przedsionka przekazuje krew do komory. Z komory krew wpływa tętnicami do skrzeli. Skrzela oplecione są siecią naczyń włosowatych. W nich zachodzi wymiana gazowa. Krew wzbogacona w tlen, rozprowadza go po całym organizmie. Zabiera z komórek dwutlenek węgla i wraca żyłami do zatoki żylnej, a następnie do przedsionka i cykl się powtarza.
Ssaki	Serce znajduje się w śródpiersiu za mostkiem w worku osierdziowym. Osłania je nasierdzie, w którym są naczynia krwionośne wieńcowe. Do serca uchodzą żyły. Pomiędzy nimi a przedsionkami są zastawki półksiężycowate. Pomiędzy lewym przedsionkiem, a lewą komorą jest zastawka dwudzielna. Pomiędzy prawym przedsionkiem, a prawą komorą jest zastawka trójdzielna. Pomiędzy komorami, a tętnicami są zastawki półksiężycowate. Z lewej komory serca wybiega 1 łuk aorty z krwią natlenioną. Od aorty odchodzi krótki pień ramieniogłowy i dzieli się na prawą tętnicę podobojczykową, oraz prawą i lewą tętnicę szyjną. Lewa tętnica obojczykowa odchodzi od łuku aorty. Kolejnie łuk aorty biegnie ku tyłowi, za serce jako główna tętnica. Pod kręgosłupem rozgałęzia się do narządów wewnętrznych, a na końcu na dwie tętnice kończyn tylnich. Krew żylna ( odtleniona ) do prawego przedsionka doprowadzana jest żyłą czczą tylnią. Do niego uchodzą także 2 żyły czcze przednie. Np. u słoni te 2 żyły czcze są bardzo blisko siebie, ale u większości ssaków żyła czcza prawa zbiera krew z lewej i łączą się tuż przy sercu. Brak jest układu wrotnego nerek, jest tylko wątroby. Czerwone krwinki są bez jąder. Skraca to ich żywotność. U człowieka 100 dni. U wielbłądów są owalne, u pozostałych ssaków okrągłe.
Gady		Układ krwionośny składa się z serca i naczyń krwionośnych. Serce zbudowane jest z dwóch przedsionków oraz komory podzielonej niepełną przegrodą na dwie części. W czasie skurczu przegroda przylega do górnej części serca, więc następuje dobre oddzielenie krwi żylnej od tętniczej. Jedynie u krokodyli przegroda jest pełna (serce z dwóch przedsionków i dwóch komór). Zatoka żylna gadów jest słabo rozwinięta. Z komory wychodzi pień tętniczy podzielony na 3 tętnice: tętnicę płucną (wychodzi z prawej komory i dzieli się na 2 gałęzie), aortę lewą i aortę prawą. Aorta prawa wychodzi z lewej komory i odchodzą od niej tętnice szyjne i tętnice podobojczykowe ( u większości gadów), unaczyniające głowę i kończyny przednie. Aorta lewa wychodzi z komory prawej. Obie aorty łączą się w aortę grzbietową, od której odchodzą tętnice do narządów wewnętrznych, mięśni tułowia, kończyn tylnych i ogona. Do prawego przedsionka ujście mają 2 żyły główne i żyła tylna. Do lewego przedsionka wpadają 2 żyły płucne.